Grensformaliteiten in Indonesia

Wij Nederlanders en de meeste andere West Europeanen kunnen bij een verblijf korter dan 30 dagen in Indonesië een gratis visum verkrijgen sinds een aantal jaren.

Je paspoort moet na vertrek uit Indonesië nog minstens zes maanden geldig zijn en je moet de e-tickets voor uw terugvlucht kunnen laten zien.

Dit gratis visum kan niet worden ingewisseld voor een ander verblijfsdocument en kan ook niet verlengd worden. Dus wil je langer in Indonesie verblijven dien je een toeristen visum aan te vragen.

Bovenstaande gegevens zijn onder voorbehoud. Neemt u contact op met de betreffende ambassade voor meer informatie.

U bent er zelf verantwoordelijk voor dat u bij het op reis gaan in het bezit bent van de juiste en geldige reisdocumenten (paspoort, visa, inentingsbewijzen).

Houdt u er rekening mee dat een visum ook nodig kan zijn voor het land waar u een tussenlanding of overstap maakt.
 

Geldzaken in Indonesië

De Indonesische munteenheid is de rupiah (Rp). Er zijn munten van 25, 50, 100 en 1000 rp en bankbiljetten van 100, 500, 1000, 5000, 10.000, 50.000 rp en 100.000 rp.

Pinnen is geen enkel probleem meer in Indonesië, in de meeste grote plaatsen en toeristencentra bestaat de mogelijkheid daartoe (uw pas dient wel voorzien te zijn van het Maestro of Cirruslogo). Het is vanwege de commissie die u aan uw bank moet betalen het slimst om de maximaal toegestane bedragen te pinnen. Deze verschillen echter per pinautomaat. Meestal 1 tot maximaal 2 miljoen (€ 140,-)

Let erop dat u in Indonesië uw pas terugneemt/vraagt nadat u uw geld heeft ontvangen.
De kans is anders groot dat je deze anders in de automaat laat zitten, daar je van de automaten thuis gewend bent dat u eerst uw pas dient terug te nemen, voordat uw geld uit de automaat tevoorschijn komt. Moet je hier deze via een knop terugvragen.

Wissel of pin in de grote steden het geld dat u nodig denkt te hebben voor een verblijf in afgelegen gebieden. Pinautomaten zijn daar afwezig en de wisselmogelijkheid tijdrovend of nihil (daarnaast krijgt u bij het wisselen altijd een rampzalig slechte koers).

U hoeft geen dollars mee te nemen, euro's worden vrijwel overal in Indonesië geaccepteerd. Het grote voordeel van euro's is dat er geen verschillende koersen zijn na gelang de grootte van het biljet. Voor € 20 krijgt u evenveel als voor € 100. Beschadigde, beschreven of bekraste biljetten worden vaak niet geaccepteerd. Accepteer zelf overigens ook geen gescheurde rupiahbiljetten.

Tel vooral bij de moneychangers uw geld altijd na.
Op Bali en in andere toeristische streken hebben moneychangers er een handje van u een verkeerd bedrag voor te rekenen of u een paar biljetten minder te overhandigen dan waar u recht op heeft. Bereken dus altijd zelf ook na wat u aan rupiahs hoort te krijgen en tel het geld in bijzijn van degene die het u overhandigt.

Met creditcards komt u buiten de provinciehoofdsteden niet ver, zowel voor wat betreft het opnemen van geld als het betalen van hotels of restaurants (voor het laatste wordt altijd een commissie van 3 procent berekend). Met Master of Cirrus card kunt u beter terecht dan met Visa card. De BCA berekent de minste commissie.

Geld onderweg

Zorg ervoor altijd voldoende kleingeld bij u te hebben. Wisselgeld is vaak niet voorhanden, vooral niet 's ochtends vroeg. Bewaar uw geld op een veilige plek, en trek ook geen portemonnee vol biljetten open in b.v. een kampoeng.

Zakgeld

Persoonlijke uitgaven tijdens uw reis door Indonesië zijn sterk afhankelijk van je bestedingspatroon. 

Voor uw eten, drinken, fooien, entreegelden (voor zover niet inclusief), facultatieve excursies, kleine souvenirs etc. heeft u ongeveer € 100,- á 150,- per week nodig. Uiteraard is dit bedrag een schatting en is dit gebaseerd op eten in lokale eetgelegenheden, een normale alcoholconsumptie en het kopen van een klein aantal souvenirs.

Fooien

Een fooi is veel meer dan ibij ons een aanvulling op het salaris. Vooral in de toeristische sector (kofferjongens, kamermeisjes, chauffeurs en gidsen) is men hiervan afhankelijk. Voor kamermeisjes is een fooi van ongeveer IDR 10.000 per dag gebruikelijk en een bellboy ongeveer IDR 20.000 per kamer of 5000 per koffer.

Een taxichauffeur verwacht een fooi van maximaal IDR 5.000 rond de kosten voor een taxi altijd af.

In de restaurants wordt er over het algemeen al een service charge in de rekening verwerkt.

Is dit niet het geval, dan is een fooi van 5-10% gebruikelijk.

Geef geen fooi als de service slecht was, zo'n verplicht nummer is het ook weer niet. 

Voor gespecialiseerde lokale gidsen bij toeristische bezienswaardigheden is een fooi van IDR 10.000-20.000 per persoon, afhankelijk van de tijdsduur, gebruikelijk.

€ 1 = ca. Rp. 14.800

Voor de fooien voor gidsen, chauffeurs worden door de reisbegeleiding verzorgd vanuit de pot.

Kledingadvies

Indonesiërs kleden zich erg behoudend en ingetogen.

Hoewel men vaak mannen in een korte broek ziet lopen, is een lange broek of jeans de norm.

Vrouwen dragen vaak een lange broek, jeans of lange rokken. Zij dragen bijna altijd lange mouwen. Veel Islamitische vrouwen dragen een hoofddoek.

Hou er rekening mee dat Indonesië een islamitisch land is. Er gelden weliswaar niet zulke strenge voorschriften als in arabische landen er wordt veel van ons gedrag door de vingers gezien maar het wordt zeker op prijs gesteld als u gedekt gekleed gaat. (blouse & lange broek of rok).

Met het in korte broek binnenstormen van een afgelegen desa om wild fotograferend de rustieke sfeer voor het nageslacht vast te leggen richt u veel schade aan.

Mocht u een dorp aandoen dan is het goed om u enigszins aan de kledingnormen ter plaatse aan te passen. Dus geen korte broeken, topjes en een laag uitgesneden hals. Mannen kunnen het beste in het openbaar een lange broek dragen en een shirt.

Naaktheid aan het strand is streng verboden.

Draag een petje in de felle zon. Verder loopt u in de Indonesische badkamer, snel voetschimmels op, draag daar altijd slippers. Korte broeken tijdens wandelingen door ruig terrein zijn ook af te raden. Als u ten val komt heeft gauw een schaafwond, om maar niet te spreken van het uzelf openhalen aan een 'tunggu sebentar' ('wacht even') zoals het weerhaakje van een rotanliaan genoemd wordt.

Veel kleren heeft u niet nodig, want u kunt overal voor een gering bedrag kleren laten wassen. Geef de was niet een dag voor vertrek af, want dan is de kans groot dat u het nat meekrijgt. Neem in elk geval dunne katoenen kleding mee. Voor 's avonds is een hoog gesloten Tshirt met lange mouwen of een dunne coltrui handig als bescherming tegen de muggen. Neem daarnaast een trui of een sweater mee en een regenjack. Een paraplu is handig tegen de regen en de felle zon. Neem verder een paar

ingelopen wandelschoenen met grof profiel mee en een paar slippers of sandalen. Een kleine rugzak of schoudertas is handig om uw handbagage in op te bergen. Voor het opbergen van waardepapieren kunt u het beste een dunne geldbuidel kopen, die u onder uw kleren kunt dragen.

Gezondheid

Raadpleeg voor alle zekerheid uw arts voor advies over eventueel noodzakelijke vaccinaties, zoals voor tyfus, cholera en hepatitis. Mocht u een land aandoen waar Gele Koorts heerst dan is een injectie tegen die ziekte verplicht. 

Malaria komt vrijwel overal in Indonesië voor met uitzondering van West en Oost Java. Het zika-virus komt ook in Indonesië voor.

Denguekoorts (knokkelkoorts)

Dengue is een virus dat in veel tropische landen voorkomt en vooral in Aziatische landen oprukt. Het virus wordt overgebracht op mensen door de steek van een besmette mug (Aedes aegypti) die ook overdag actief is. De verschijnselen lijken op die van griep. Als een goede behandeling voorhanden is verloopt de ziekte meestal onschuldig, maar het kan bij niet tijdig ingrijpen tot de dood leiden. De beste manier om dengue te voorkomen is door u ook overdag te beschermen tegen muggenbeten.
Aanvullende informatie over gezondheidsrisico's krijgt u bij de GGD. 

Sommige soorten muggen brengen malaria of knokkelkoorts over. 
Om ze op afstand te houden kunt u het beste een goed bestrijdingsmiddel gebruiken (tropische formule). In Indonesië kunt u in bijna elke winkel Soffell kopen en andere gelijksoortige middelen.

Leidingwater is in Indonesië nergens schoon genoeg om te drinken. Gebotteld mineraalwater is in alle steden en zelfs in de meest afgelegen dorpjes verkrijgbaar.

Veel drinken is in de tropen erg belangrijk. Donkere urine is een indicatie voor een slechte nierfunctie vanwege een tekort aan vocht. Vermijd rauw of niet goed doorbakken vlees en rauwe groenten. Wees voorzichtig met fruit dat ongeschild gegeten moet worden. Veel Indonesiërs in een restaurant is een graadmeter voor kwaliteit. Was vooral uw handen voordat u gaat eten.

Wie graag (snel) bruin wil worden moet heel erg voorzichtig zijn. Een zonnesteek krijgen kan al na 15 minuten, ondanks de beste zonnebrandolie. Hebt u zich wel eens afgevraagd waarom Indonesiërs altijd de zon mijden en altijd zoveel mogelijk in de schaduw lopen? Dat is omdat de zon te heet is om je aan bloot te stellen als het niet heel erg nodig is.

Op steeds meer plaatsen geldt een rookverbod in openbare gebouwen en in het openbaar vervoer.

Na uw lange reis naar Indonesië is het verstandig om het de eerste paar dagen rustig aan te doen. Geef uw lichaam de kans om zich aan te passen aan het tijdsverschil en om de gevolgen van jet lag te boven te komen.

Fotograferen en Filmen in Indonesië

Neem voldoende geheugenkaartjes mee als u naar Indonesië gaat, want er valt enorm veel vast te leggen. Vooral kinderen vinden het leuk gefotografeerd te worden. Ook de meeste volwassenen vinden het leuk om te poseren. Vraag het wel eerst (boleh foto) of laat zien wat u van plan bent. Voor het poseren voor foto's wordt in toeristische gebieden af en toe geld gevraagd. Wees extra terughoudend bij moslims (vooral vrouwen) en religieuze feesten.

Lokale gebruiken in Indonesië

De onderlinge omgang tussen Indonesiërs is voor onze begrippen afstandelijk en formeel. Deels komt dit door het gebruik van de aanspreektitels als ''oudere broer/zus' en 'jongere broer/zus', deels door door de manier van groeten. Zoenen of andere intimiteiten, zoals omhelzen en elkaars hand vasthouden wordt als ongepast ervaren. De vrouwen en mannenwereld zijn dan ook behoorlijk gescheiden.

Op sommige vragen zal een Indonesiër gauw bevestigend antwoorden, alleen om een vertwijfelde vreemdeling niet voor het hoofd te stoten. Vraag dus niet 'Is dit de weg naar ..?' maar 'Waar gaat deze weg naar toe?'

Toon uw emoties zo min mogelijk! Boos worden in het openbaar is ongepast, net als het duidelijk uiten van teleurstelling of verdriet. Gezichtsverlies moet ten allen tijde voorkomen worden. Lachen mag natuurlijk wel, en is vaak ook de juiste manier om met minder plezierige situaties om te gaan. Wordt bijvoorbeeld niet kwaad als iedereen staat lachen als u over een tak struikelt. Sterker nog: lach flink mee!.

Aan de andere kant zijn Indonesiërs wel zeer direct in het leggen van contact. Contact wordt gelegd door het roepen van zinnen als 'Hello miester of miessus', 'Gip me pen' ,'Gip me bonbon', 'Gip me mannie' of u direct te onderwerpen aan een waslijst van vragen die duidelijkheid moeten verschaffen over hoe u heet, waar u vandaan komt, waar u heen wilt, uw burgelijke staat, uw kroost, uw werk, wat u verdient en de prijs van uw ticket.

Geef verder nooit iets met de onreine linkerhand aan, doe u schoenen uit als u een huis binnengaat, leg nooit uw voeten op tafel en raak nooit het hoofd van een Indonesiër aan. 

Het is onbeleefd naar iemand te wijzen. Wijzen doet een Indonesiër overigens met de duim.

Ondanks bovenstaande hoeft u zich over de omgang met Indonesiërs niet teveel kopzorgen te maken. Indonesiërs zijn makkelijk in de omgang, en met enige aanpassing zult u merken dat het contact met de bevolking snel gelegd wordt en dat deuren opengaan die voor degene die dit niet doet gesloten blijven.

Tafelen

Eten mag met uw rechterhand. Nooit met de linkerhand, want deze wordt als onrein beschouwd. 
Geef hierom nooit iets met links aan. Voor degene die niet met de hand willen eten staat bestek (lepel en vork, geen mes) op tafel. Een vork mag u wel in de linkerhand nemen. 

Als u ergens iets te drinken of te eten aangeboden krijgt moet u wachten tot de gastvrouw of gastheer u tot het nuttigen daarvan uitnodigt (silakan makansilakan minum).

Indonesiërs converseren niet tijdens het eten. Smakken tijdens en boeren na de maaltijd is heel gewoon.

Eten en drinken in Indonesië

Ga er vanuit dat een reis door Indonesië buiten de grote steden en de toeristencentra zeker geen culinaire reis zal worden. Tijdens een verblijf in een afgelegen gebied zult u eraan moeten wennen dat de Indonesiërs enkel rijst eten. In kustdorpjes is dit uitsluitend rijst met vis. Groenten worden nauwelijks gegeten. Uitgebreide rijsttafels zoals wij die kennen ziet u enkel tijdens festiviteiten. 

De rijsttafel, een beetje rijst en veel bijgerechten, is overigens een Nederlandse uitvinding. Indonesiërs scheppen anders op; véél rijst, en een klein beetje bijgerechten. Toch kunt u ook buiten de toeristenplaatsen uitstekende 'rijsttafels' samenstellen in de vele Padangrestaurants van het land.

Op straat eten in Indonesië is absoluut niet zo gevaarlijk als sommigen wel eens beweren. Onze ervaring is dat het eten daar een stuk hygiënischer bereid wordt dan in sommige sjieke hotels. We hebben het hier over de pasar malam, de straatmarkt die in de meeste grote steden na zonsondergang opgezet wordt.

De straatventers die de hele dag met een karretje eten, de kaki lima, in de zon voortsjokken zijn soms een heel ander verhaal.

Verschillende typen restaurants

Een warung is een eenvoudig Indonesisch eettentje, waar u gerechten als gadogado, soto ayam, nasi goreng, mie goreng en dergelijke kunt krijgen. 

Voor de meeste toeristen is het duurdere Chinese restaurant (meestal aangeduid als seafood restaurant) een uitkomst. De gerechten zijn weinig verrassend en doen geen grote aanslag op uw smaakpapillen. De mie gerechten zijn meestal flauw, maar de zeevruchten kunnen soms verbluffend lekker zijn. Helemaal aan onze smaak aangepast zijn veel restaurants in de toeristencentra en de restaurants van duurdere hotels. Hoewel u natuurlijk niet naar Indonesië gaat om bloemkool te eten, kunt u uzelf hier tegoed doen aan de Indonesische versies van diverse westerse gerechten. De grote en bekende hamburgerketens en KFC hebben zich inmiddels in de provinciehoofdsteden genesteld.

Het Indonesische ontbijt

Ook bij het ontbijt wordt rijst genuttigd. Meestal zijn dit de restjes van gisteren die opgebakken worden. Nasi goreng zoals wij dat kennen is in feite niets meer dan dat. Brood bij het ontbijt is Indonesiërs vreemd, maar in de hotels altijd aanwezig. Als u geen nasi goreng op de nuchtere maag wilt zit u in de meeste hotels vast aan een continentaal ontbijt van geroosterd witbrood, jam, boter,wat fruit en soms een hardgekookt ei. Soms is het ook mogelijk om iets als een pannenkoek te bestellen. Duurdere hotels hebben buffetontbijten zoals in Europa.

Drank en Alcohol

In Padang en Minahasarestaurants wordt water of ongezoete lauwe thee bij het eten geserveerd, waarvoor u niet hoeft te betalen. Thee krijgt u standaard met grote hoeveelheden suiker, tenzij u uitdrukkelijk om teh tawar of teh tanpa gulah (zonder suiker) vraagt.

Hetzelfde geldt voor koffie, die overigens vooral in Tana Toraja op Sulawesi erg goed is.

Koud bier is meestal alleen in Chinese restaurants of hotels verkrijgbaar, en in streken die streng islamitisch zijn soms helemaal nergens.
Daar mag men geen alcohol drinken en wordt het absoluut niet op prijs gesteld als u dat in het openbaar wel doet.
Het meest gedronken wordt Bir Bintang, maar Anker, San Miguel en Bali Hai zijn ook prima merken.

Sterke drank, met uitzondering van lokale brouwsels als arak of tuak, is nergens buiten luxehotels of sjieke uitgaansgelegenheden te krijgen.

Koude drankjes zijn buiten toeristencentra bijna nergens verkrijgbaar, de Indonesiërs drinken hun fris lauw.

Een wereldstekker is voor Indonesië niet nodig.